Mehmet Cemal Beşkardeş: ÇELİK GÜLERSOY’UN İSTANBULLULARA VASİYETİ VE KISA YAŞAM ÖYKÜSÜ. 6.7.2023

 

ÇELİK GÜLERSOY’UN

İSTANBULLULARA VASİYETİ VE KISA YAŞAM ÖYKÜSÜ

0

6 Temmuz 2023 gününde, vefatının 20. yıldönümünde mezarı başında yapacağımız sâde bir törenle yaşamını, eserlerini ve vasiyetini yâd edeceğimiz rahmetli Çelik Gülersoy’u anmadan önce,  O’nun yaşamını gelişimine adadığı TURİNG’in asırlık kuruluş öyküsüne kısaca değineceğim.

Türkiye Cumhuriyeti ile yaşıt, Atatürk’ün ve Cumhuriyet’in ilk eserlerinden biri olan Turing ve Otomobil Kurumu, Cumhuriyet’in ilânından bir hafta sonra İstanbul milletvekili, Lozan Barış Konferansı Türk Murahhas Heyeti Genel Sekreteri Reşit Saffet Atabinen öncülüğünde 6 Kasım 1923 tarihinde Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla “Türk Seyyahin Cemiyeti” adıyla kurulmuştur. Turing’in kuruluş öyküsüne baktığımızda, iki göz oda ve iki memurla başladığı çalışmalarına, Birinci Cumhurbaşkanımız Atatürk’ün himâyelerinde 1930 yılında aldığı kamu yararına çalışır dernek statüsü ile devam etmiştir. Devletin verdiği özel yetkilerle gümrük ve trafik belgeleri hazırlaması görevini üstlenmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaptığı öncü turizm çalışmalarıyla 1960’lı yıllarda Turizm Bakanlığı kuruluncaya kadar turizm alanında bir bakanlık gibi faaliyetlerini sürdürmüştür.

Bugün Türkiye’nin birçok ilinde özellikle İstanbul’da ışıldayan pek çok tarihi mekân, kültür ve sanat hayatında ortaya konan birçok proje, turistik işletmelerden, gümrük ve trafik hizmetlerine kadar pek çok organizasyon, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun imzasını taşır…

ÇELİK GÜLERSOY’UN İSTANBULLULARA VASİYETİ
Sözün tam anlamıyla bir İSTANBUL Sevdâlısı olarak tanınan, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun 55 yıllık Genel Müdürü ve son dönem Yönetim Kurulu Başkanı olan Çelik Gülersoy, kendisinin de son yıllarda onarım ve düzenleme çalışmasına katıldığı Büyükada’daki 120 yıllık Fabiato Köşkü’nde 6 Temmuz 2003 tarihinde düzenlenen bir klasik müzik konserini dinlerken rahatsızlanmış ve tüm çabalara rağmen kaldırıldığı hastanede kurtarılamamış, ruhunu teslim etmişti…
Onun deyişiyle “TURİNG, tarihte ve ülkede bir ışıktı”. Bu güçlü ışığın kaynağı ise Çelik Gülersoy’un sevgi dolu erdemli yüreği, yılmaz iradesi ve eşsiz aklıydı.
Ne yazık ki biz bu güçlü enerji ve ışık kaynağını, çok daha önemli eserler vereceği bir dönemde, yüreği ülke, doğa ve İstanbul sevgisi dolu, kafasında gerçekleştiremediği projelerinin hayalleriyle yitirdik…
GÜLERSOY VASİYETNAMESİNİ 1985 YILINDA YAZDIRMIŞTI
GÜLERSOY, tüm malvarlığını oluşturan taşınır ve taşınmaz varlıklarını 2 Nisan 1985 tarihinde düzenlediği vasiyetnamesinde kendi adına kurduğu Çelik Gülersoy Vakfı’na bıraktı. Gülersoy vasiyetnamesinde, “Bu mal varlığının, Çelik Gülersoy Vakfı’nın birinci amacı olan, Soğukçeşme Sokağı’nda ana binası hazırlanan ‘İstanbul Kitaplığı’ adlı şehir kütüphanesi ve arşivinin kurulması ve yaşatılmasına tahsis edilmesi arzumdur” diye ifade etmişti. Çelik Gülersoy’un Beşiktaş 6. Noteri tarafından ayaklarındaki rahatsızlık nedeniyle evinde kaleme alınan vasiyetine, TURİNG Kurumu’ndan yardımcısı Dr. Arhan Apak ile Avukat Bülent Kencebay tanıklık yapmıştı. Gülersoy vasiyetinde Edirnekapı Kariye’deki 29 No.lu evin kullanım hakkını da ağabeyi Edip ile ablası Edibe’ye bıraktı. Gülersoy, vasiyetnamesinin 3. maddesinde “Benden sonraya mahfuz hisseli mirasçı kalması halinde, ailemizin maddi değerlere kıymet vermeyen geleneği içerisinde, malların mahfuz hisselerinden ‘Çelik Gülersoy Vakfı’ lehine vazgeçmeleri dileğimdir” dese de yıllardır Fransa’da yaşayan yeğeni Hürol Gülersoy, avukatları aracılığıyla vasiyetnamenin açıldığı mahkemeye sonradan bir dilekçeyle başvurarak vasiyetnamenin iptali için dava açmıştı…
‘İSTANBUL’A SAHİP ÇIKIN’
Resmî vasiyetnamesi, 1 Eylül 2003 tarihinde açıklanan Çelik Gülersoy’un anısına Çelik Gülersoy Vakfı yönetimi bir “İstanbul Vasiyeti” hazırlamıştı. Bu vasiyet O’nun anıları, yazdığı kitapları ve makaleleri yeniden gözden geçirilerek, dilek ve istekleri taranarak derlenmişti…
Vakıf Başkanı Dr. Arhan Apak, “Gülersoy, yarım kalan düşlerinin gerçekleşmesi için özellikle yazılı bir vasiyet hazırlamadı. Çünkü, Vakfı’nın yönetim kurulu üyelerinin O’nun projelerinin takipçisi olacağından kuşkusu yoktu” demişti…
Vakfın bu esaslar dahilinde hazırladığı Gülersoy’un vasiyeti o tarihte özetle şöyle ifâde edilmişti:
– Büyükada’daki tarihî “Rum Yetimhanesi” acilen restore edilerek bir Kongre Sarayı’na dönüştürülmelidir.
– Sultanahmet Soğukçeşme Sokağı’ndaki eşsiz eserlere sahip “İstanbul Kütüphanesi” halka açık hale getirilmelidir.
– Sultanahmet Four Seasons Otel işletmecileri, bitişiklerindeki arkeolojik araziyi bahçelerine katmak istiyor. Buraya sahip çıkılmalıdır.
– İstanbul’un “Anıt Ağaçları” (bu bağlamda özellikle Sarıyer İlçesindekiler) sürekli kontrol edilmeli ve kesinlikle korunmalıdır. 
– Antik Efes için hazırladığımız projenin hayata geçirilmesi takip edilmelidir. 
– Sokaktan Kaybolan Sesler, İstanbul Şarkısı, İstanbul 1885, Boğaziçi (Şirketi Hayriye), A Guide (Bir İstanbul Rehberi), Bizim Çağaloğlu, Nişancılar, Sandy’s Travels, 1700’ler İstanbulu, Can Çekişen İstanbul, Blue Mosque (Sultanahmet Camii) kitapları okuyucunun hizmetine sunulmalıdır.
Turing’in 55 yıllık Genel Müdürü, son dönem de Yönetim Kurulu Başkanı olan ve 6 Temmuz 2003 tarihinde hiç evlenmemiş ve bilâveled (çocuk sahibi olmadan) vefat eden Çelik Gülersoy, tüm mal varlığını kendi adına kurduğu ”Çelik Gülersoy Vakfı”na bağışladı.
Çelik Gülersoy Vakfı’nca yapılan yazılı açıklamada, Gülersoy’un vasiyetinin ölümünden 4,5 ay sonra açıldığı, hukukî sürecin tamamlanmasının ardından vasiyet doğrultusunda vakıfla ilgili çalışmalara hız verildiği kaydedildi.
Bu açıklamada, 2 Nisan 1985 tarihinde Beşiktaş 6. Noteri Faysal İçin’in huzurunda hazırlanan vasiyetnamede, Gülersoy’un, Sultanahmet’teki Soğukçeşme Sokağı’nda kurulan ve içinde dünyada ender bulunan 10 bini aşkın kitabın yer aldığı İstanbul Kitaplığı’na önem verilmesini istediği bildirildi.
Vasiyetnamede, İznik’te içinde bir ev ve iki hizmetli evinin de bulunduğu 100 dönüme yakın arazi ve Saros’da yine 100 dönüme yakın denize sıfır bir başka arazi ile bankada bulunan bir miktar paranın da üç kişiden oluşan Mütevelli Heyeti’nin yönetimine bırakıldığı belirtilmişti.
VAKIFTA GÖREV BÖLÜŞÜMÜ
Bu amaçla Dr. Arhan Apak, Uğur İbrahimhakkıoğlu ve Deniz Yalav’dan oluşan Mütevelli Heyeti’nin aralarında görev bölüşümü yaptığı ifade edilen açıklamada, vakıf başkanlığına Dr. Arhan Apak’ın getirildiği bildirilmişti.
Bunun ardından Vakıf Başkanı Apak da yaptığı açıklamada, vakfa ait tüm menkul ve gayrimenkuller ile İstanbul Kitaplığı’nın Gülersoy’un vasiyeti doğrultusunda kullanılacağını, İznik’te bulunan vakfa ait gayrimenkullerin ise eko tarım yapılarak değerlendirileceğini kaydetmişti.
Çelik Gülersoy’un başka isteklerinin de bir vasiyet niteliği taşıdığını ifade eden Apak, şunları belirtilmişti:
”Çelik Gülersoy’un sadece Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’na değil, İstanbul’a, dolayısıyla Türkiye’ye kazandırdıklarının bir o kadarı daha esere hasret kaldığının bilinci içindeyiz. Gerek Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun bugüne gelmesinde, gerek 7 Temmuz 1981 tarihinde kendi vakfını kurarak tüm mal varlığını adını taşıdığı bu vakfa vasiyet etmesinde merhum Çelik Gülersoy’un ince ve engin düşünce zenginliğinin rolü vardır…
Ölümünden çok önce hazırlanan vasiyetnamede, İstanbul Kitaplığı’ndan ‘Bu mal varlığının, Çelik Gülersoy Vakfı’nın birinci amacı olan, Soğukçeşme Sokağı’nda ana binası hazırlanan İstanbul Kitaplığı adındaki şehir kütüphanesi ve arşivinin kurulması ve yaşatılmasına tahsis edilmesi arzumdur. Kitaplığın sağlığımda gerçekleştirilmiş olması halinde, bu mal varlığım, kitapların yaşatılmasında kullanılacaktır’ ifadesi yer alıyor.”
Açıklamada, vasiyetnamenin hazırlandığı tarihten bir yıl sonra, İstanbul Kitaplığı’nın bina onarımı bitirilerek hizmete açıldığı da hatırlatılmıştı…
Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleriTurizm, hukuk, edebiyat, şehir ve sanat tarihi alanında birçok özgün eserler vermiş araştırmacı-yazar Çelik Gülersoy’un İstanbul aşkını ve hizmetlerini bilmeyen azdır. Ama onu layıkıyla tanıyan da fazla değildir.
ÇELİK GÜLERSOY’UN YAŞAMI VE ESERLERİ
Bugün, vefatının 20. Yıldönümünde, bütün yaşamını Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün izinden giderek, İstanbul’un güzelleştirilmesi, tarihî varlıklarının ve değerlerinin korunması için adamış, doğaya tutkun bir İstanbul Sevdâlısı ve Beyefendisi ÇELİK GÜLERSOY’u (23.09.1930 – 6.07.2003) Demirciköy Mezarlığı’ndaki Anıt Kabri başında anıyoruz…

Çelik Gülersoy, 1970’lerden 2000’e İstanbul’da birbiri ardına düzenlenip halka açılmış yeşil alanlar, onarılıp fonksiyon verilmiş tarihsel yapılarla kültür alanında büyük dönüşümler gerçekleştirmiş bir kültür adamıydı. Turizm, hukuk, edebiyat, şehir ve sanat tarihi alanında birçok özgün eserler vermiş bir araştırmacı-yazardı. 6 Temmuz 2003’te kaybettiğimiz Çelik Gülersoy’u ölümünün 20. yıldönümünde İstanbul’da iz bırakan hizmetlerini ana hatlarıyla hatırlatarak hayırla anmak istiyorum.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleri23 Eylül 1930’da, babasının Doğu hizmeti sırasında Hakkâri’de doğan Gülersoy’un babası Akif Bey, Ünye’ye kadılar ve müftüler vermiş olan Müftüoğulları ailesindendir. Annesi Münevver Hanım ise Erzurumludur.

Aile, 1933 yılında Cumhuriyetin 10. yılı kutlama şenlikleri sırasında İstanbul’a gelerek önce Kariye Camii yakınında, 1934’den sonra ise Yıldız’da oturmuştur. Öğrenimi sırasında girdiği Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunun 1966’da da Genel Müdürü olduğunda bu kuruluşu reorganize ederek, ülkenin ihtiyaç duyduğu bir çok hizmetleri kazandırmıştır.

ÇELİK GÜLERSOY’UN ALTIN YILLARI

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleriİstanbul’daki ilk çevre düzenlemesini 1977’de Edirnekapısı’nda Kariye Camii ve çevresinde gerçekleştiren Gülersoy açısından 1979 yılı başlattığı büyük projelerle adının yurtiçinde ve yurtdışında duyulduğu dönemin başlangıcı olarak değerlendirilebilir. 1990 yılı ise, hükümetin triptik rejimini ansızın değiştirerek, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun ana gelirini kesmesi açısından olumsuz bir dönüm noktasıdır. Bu açıdan, 1979-1989 arasındaki on yıl, Çelik Gülersoy’un altın yıllarıdır.

Çelik Bey, 1979’da yayınladığı Kapalıçarşı’nın Romanı adlı kitabı ile Simavi Vakfı ödülünü aldığı törende hazır bulunan Aytekin Kotil’in şehir konularında Gülersoy’un fikirlerinden yararlanmak istediğini bildirmesi üzerine kendisi ve yardımcıları ile birlikte İstanbul’da bir gezi yaparlar. Çelik Bey Kotil’i Kariye Müzesi, Yıldız ve Emirgan parklarına götürür, harap durumdaki köşklerle, bakımsız parkları göstererek bir işbirliği teklifinde bulunur; Kurum, bütün Yıldız Parkı’nın bakımını üstüne alacak, birkaç köşkü onarıp halka açacak ve 15-20 yıl kullanıp karşılığında ayrıca kira da ödeyecek, parkın gelirleri de belediyeye kalacaktır. Restorasyon masrafları kiradan düşülmeyeceği gibi, ayrıca sigorta da yaptırılacaktır.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleriÇelik Bey’in sunduğu bütün şartlar, Belediye’nin dolayısıyla kamunun lehinedir.Kotil, iki mukavele ile, bu tesisleri Kurum’a verdiğinde, Çelik Bey, inanılmaz bir gayret ve beceri ile gece gündüz durup dinlenmeden uygulamalara girişir.

MALTA KÖŞKÜ’YLE BAŞLAYAN BÜYÜK DÖNÜŞÜM

1979 başında Malta Köşkü’nün onarımı dört ay gibi kısa sürede bitirilip, binanın bütün odaları kısa sürede döşendiğinde ortaya çıkan sonuç herkesi şaşırtmıştır. Malta Köşkü, Kurum’un organizasyonu olan uluslararası bir, kongre ile açılır: Turing Kurumları (AIT) Uluslararası Federasyonu Avrupa Toplantısı. Reşit Saffet Bey’in 1930’da İstanbul’da topladığı bu önemli kongre, 49 yıl sonra yine İstanbul’da toplanmaktadır.

Aynı yılın yazında, Yıldız Parkı’ndaki Çadır Köşkü’nün ön ve arka bahçeleri, Emirgan Parkındaki Sarı Köşk de, yine “sihirli bir değnek” değmişçesine yenilenerek halka açılmıştır. Bu mekanlardaki olağanüstü değişimler hemen basının ilgisini çeker ve her cins yayın organında, bu yeni tesisleri tanıtan resim ve yazılar çıkmaya başlar.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleri1980 yılı yazında bu tesisleri gezen dönemin Kültür Bakanı Tevfik Koraltan da, Gülersoy’a Kültür Şeref Ödülü vermeyi kararlaştırır, ödül töreni de Çadır Köşkü’nün bahçesinde yapılır. Çalışmalar yurtdışında da duyulmuş ve geniş yankı yaratmıştır. Bunun sonucunda Avrupa Konseyi’ne bağlı bir kuruluş olan Europa Nostra Vakfı bile ilgi duyar ve kendi tarihinde ilk defa, Türkiye’ye bir ödül verir. Ödülün nedeni Malta Köşkü, sahibi de Çelik Gülersoy’dur. Bu gelişmelerin ardından, Fransız hükümeti de Çelik Gülersoy’a ulusal takdir nişanının “Officier” rütbesini verecek, töreni de Malta Köşkü’nde yapılacaktır.

Gülersoy’un Çamlıca Tepesi, Kariye, Yıldız ve Emirgan Parkları Düzenlemeleri Dünya çapında ün kazanmıştı…

Aynı süreçte Belediye Başkanı Aytekin Kotil, İstanbul, Kurum ve Çelik Bey’in hayatında çığır açacak önemli bir kararı, Şehir Meclisi’nden geçirerek, Çamlıca Tepesi’nin düzenlenmesini Kurum’a verir. Şehir Meclisi’nde engellemelere rağmen çıkan bu önemli karardan sonra gerçekten de kısa sürede Çamlıca Tepesi’nin çehresi inanılmaz şekilde değişecek, aylar sonra Çelik Bey onu, görevinden ayrıldıktan sonra açılış törenine getirdiğinde, Kotil gördüğü manzara karşısında duygulanacak, “bu kadarını ben de beklemiyordum…” diyecektir.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleriÇamlıca düzenlemesi ile, ilk kez, hem Kurum hem de Çelik Gülersoy, geniş halk kitleleriyle direkt temas etmiştir. Bir mezbeleliğin ve pislik yuvasının, kısa zamanda farklı bir yapıda düzenlenmesi ve buraya tarihi karakterde ulusal bir kimlik kazandırılması, bu konudaki yayınların yetersizliğine karşılık, halkın geniş ilgisini ve sevgisini çekmiştir.

ANADOLU UYGARLIKLARI BELGESELLERİ

Açılışının duyulmasından sonra onbinlerce insan burayı ziyarete gelmiş, tatil günlerinde, çevre trafiği uzun süre kilitlenmişti. Halkın bu olağanüstü ilgisi, o günlerde toplumda halk yararına yapılan olumlu hizmetlere duyulan samimi hasretin de bir göstergesiydi. Bu arada TTOK’nun sponsorluğunda hazırlanan kültür filmleri dizisi Suha Arın’ın yönetimindeki yapımlarla, birbiri ardınca devam etmekte, büyük beğeni ile tekrar tekrar gösterilmekte ve Antalya Festivali ödüllerini almaktadır.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleriKAPIKULE DÜZENLENİYOR

Ayni süreçte Kapıkule Gümrüğü’nün düzenlenmesi de 1981’de tamamlanır. O güne kadar tam bir kargaşa görünümündeki Türkiye’nin bu en büyük kapısı, tanınmaz derecede düzelmiş, 70 dönümlük bir arazi ele alınarak modern bir görünüm kazandırılır. Buna karşılık açılış töreninde, Kurum’a yer verilmediği gibi Çelik Bey’e de konuşma hakkı tanınmaz. Ancak olaya en geniş şekilde yer veren TV ve basın sayesinde, bu haksızlık, kamu vicdanında geniş yankılara yol açmıştı. Bu bağlamda 1981’de Askeri yönetim, gerçekdışı iddialarla, Kurum aleyhinde bilgilendirilecek ve Kurum’un fonksiyonlarını Turizm Bankası’na devreden bir kanun hazırlattırılmaya bile çalışılacaktır.

Gülersoy, 1981 Atatürk Yılı’na anlam katan bir dizi hizmeti de gerçekleştirir. Büyük Ata’nın Samsun’a gitmeden önce 1919 yılında bir süre kaldığı Şişli’deki tarihi ev, kısa sürede Kurum kadroları seferber edilerek onarılır. Metnini kendisinin yazdığı ve Suha Arın’a hazırlattığı Dolmabahçe ve Atatürk belgeseli geniş ilgiyle izlenir. Eser, Güvenlik Konseyi’nin ve TRT’nin ilgisi ile, 10 Kasım gecesi TRT televizyonunda gösterilir.

YILDIZ PARKI’NDA GÜLERSOY’UN PEMBE VE YEŞİL SERALARI

Çelik Bey’in “İstanbul’u koruma ve güzelleştirme çalışmaları”, 80’li yıllarda peş peşe yine hizmetlerle her geçen gün artarak ve yankıları genişleyerek sürer, Yıldız ve Emirgan koruları içindeki restorasyon ve sıhhatleştirme programları sonucu; Beyaz Köşk, Pembe Köşk, Sarı Köşk, Malta Köşkü, Çadır Köşkü onarılarak, fonksiyon verilerek halka açılmıştır. Yıldız Parkı’nda, Pembe ve Yeşil seralar Çelik Bey’in çizgi ve yönlendirilmesiyle ile inşa edilerek farklı konseptlerle halkla buluşur. Çamlıca Tepesi’nde doğal çevre düzenlemeleriyle içinde çeşitli ünitelerden oluşan Osmanlı kahvehaneleri ve çiçekler dolusu bahçeler İstanbul’la birlikte tüm dünyanın ilgi odağı olur.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleriSULTANAHMET’TE ÖNCÜ BİR GİRİŞİM: “YEŞİL EV” BUTİK OTELİ

Ayni zamanda müziğin duyarlı dostu olan Gülersoy’un, Beyaz Köşk’te düzenlendiği klasik müzik konserlerinin unutulmaz tadı izleyenlerin hafızalarındadır. 1983’te Ihlamur Mesiresi, Kayıklar, İstanbul Estetiği kitaplarını yayınlar.

1984’te Sultanahmet’te otel olarak düzenlediği eski konak, Yeşil Ev adıyla bitirilerek açıldığında yurtiçinde ve dışında büyük yankılar yapar. Bu öncü örnek tüm ülke çapında eski yapıların kaderini etkiyecektir. Aynı yıl Çubuklu’daki Hidiv Kasrı’nın da onarım ve restorasyon çalışmaları tamamlanır, içi döşenerek bahçesiyle birlikte halka açılır. 1984’te İstanbul’un Anıtsal Ağaçları ve Dolmabahçe kitaplarını yayınlar.

1985’te Kariye Müzesi karşısına tarihi tarzda bir pavyon yapılır ve buradaki meydan trafiğe kapatılarak korunmuş bir tarihi çevre oluşturulur. Aynı yıl, Hidivler ve Çubuklu Kasrı, Hotel d’Angleterre, Küçüksu ile Reklamlar ve Biz adlı eserlerini peş peşe yayımlar. 1985’te tüm mal varlığını, kendi adını taşıyan vakfa vasiyet yoluyla bırakmıştır.

GÜLERSOY’UN UNUTULMAZ BAŞARILARI VE ONU KAHREDEN GELİŞMELER…

1986’da Ayasofya’nın yanındaki Soğukçeşme Sokağı’nda türünün öncü bir örneği olarak Ayasofya Pansiyonları’nın açılışını gerçekleştirir. Ayrıca Soğukçeşme Sokağının içinde tamirhane olarak kullanılan antik sarnıç da onarılarak tipik bir restoran olarak düzenlenir. Aynı yıl Sultanahmet Konağının yanındaki harap Cedid Mehmed Efendi Medresesi onarılarak İstanbul El Sanatları Çarşısı olarak fonksiyon kazandırılır. Şehir etüdleri çalışmalarında İstanbul Şarkısı, Taksim, Soğukçeşme Sokağı kitaplarını yayımlar.

1987’de Soğukçeşme Sokağı içindeki İstanbul Kitaplığı binası bitirilerek açılır. Kapıkule Gümrüğü arkasında 70 dönümlük bir alana Teknik ve Turistik Hizmet Merkezi kurulur. Soğukçeşme’de Soğukkuyu Medresesi’nin onarımına da destek verilir. Boğaz’ın karakteristik köşesi üzerine Göksu’ya Ağıt kitabını yayımlar.

1988’de şehir dışına taşınarak Zekeriyaköy’e yerleşir ve burası için kurduğu Vakıfla köydeki birçok evin ve bahçenin ıslahını gerçekleştirir. 1989’da, Tramvay İstanbul’da ve tüm yaşamını konu alan Kırk Yıl Olmuş kitaplarını yayımlanır.

Çelik Gülersoy'un unutulmaz başarıları ve projeleri1990’ların başında Çelik Gülersoy yurtiçinde ve yurtdışında herkesin yakından tanıdığı, Cumhuriyet Türkiyesi’nin gerçek yıldızlarından, ülke kültürünün anıt isimlerinden birisidir. Ancak “Şark’ta” adet olduğu veçhile her türlü sıradışı başarı ve toplum adına yapılan iyilikler onun açısından da bu ülkede cezasız kalmayacaktır. Fenerbahçe’nin imarı ile uğraşırken, belirli çevrelerin yönlendirmesiyle Özal hükümetinin Maliye Bakanlığı’nca kurumun ana gelirleri kesilir.

Böylece Çelik Bey’in ve Kurum’un kamuya yönelik ve tüm ülkede büyük beğeni ve ilgi gören projelerinin engellenmesi süreci başlatılır. Kurum bu sıkıntılı süreçte ülkeye kazandırdığı değerleri bir bir peşine elinden çıkarmak zorunda kalır. Bolu Koru Oteli’ni, İstanbul’daki Kariye Oteli ve evlerini satar, 1974’ten beri imar edip ve bakım altında tuttuğu Kariye’de tümüyle elinden çıkar.

Tüm bu olumsuzluklara rağmen eldeki kısıtlı imkanlarla yeni projelere devam etmiş, 1991’de Fenerbahçe’de altı taş üstü cam büyük bir pavyon “Romantika” 1993’te, Soğukçeşme Sokağı’nda konukevi ile Büyükdere’ye bir park yapmıştır. 1994‘te Danıştay’ın içtihat değiştirmesi ile, kurum 71 yıllık tarihinde ilk kez vergilendirilip, borcun geriye doğru işletilmesi üzerine kurum Şişli Meydanı’ndaki merkez binasını da satmak zorunda kalır.

1994’te değişen Belediye yönetiminin de Çamlıca’yı, Emirgan ve Yıldız Parkları dahil tüm köşkleri Turing’ten alması, yüreğinde onulmaz yaralar açar. Tüm olumsuzluklara karşın 1996’da Gülersoy, Büyükada için yeni bir proje başlatarak, belirli yerlerin onarımını sağlamış, at arabaları dizayn ettirilmiş,1998’de kargir ve harap Fabiato Köşkü tümden onarmış, bahçesini yeniden düzenleyerek “Kültür Evi” adıyla kitaplık, konser salonu ve cafe olarak açmıştır.

Bu dönemde Büyükada’ya çekilmiş burada kendisine yeni projeler ve yayınlarla ayrı bir dünya kurmaya çalışmıştır. Çevresine farkettirmemeye çalışsa da gecesini gündüzünü vakfederek ortaya koyduğu bu eserlerin elinden alınmasının üzüntüleri, burada da onu için için tüketecektir.

Aynı yıl Fenerbahçe Parkı’nda kurulan Doğal Gıda Pazarında doğal ürünleri toplatıp halka sunar. 2000’de Safranbolu’da “Cevizli Konak” otel olarak düzenlenir, 2001’de Büyükada İskelesi’nin üstü “Turing Cafe” olarak hizmete açılır, Büyükada Araba Meydanı düzenlenerek bir kontrol merkezi yapılır. 2002’de Eski Bebek İskelesi onarılır ve “Turing Bebek Cafe” olarak hizmete girer.

1999’daki Danıştay’da üç kez kazanıldığı halde tahakkuk ettirilen “gecikme” cezalı ağır vergiler, en verimli çağında elini kolunu bağlamış, siyasetin maruz bıraktığı haksızlıklar onu kahretmiştir. Bu olumsuz süreçte tutulduğu amansız hastalığın sonucu 5 Temmuz 2003’te Büyükada’da fenalaşmasının ardından kaldırıldığı Osmanoğlu Kliniği’nde 6 Temmuz‘da vefat etmiştir. 8 Temmuz Salı günü sevdikleri, dostları ve T.T.O.K. çalışanlarının katıldığı bir törenle son yolculuğuna uğurlanarak, arzusu doğrultusunda çok sevdiği annesi Münevver Hanım’ın yanına, buradaki Demirciköy Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir. Mezarı daha sonra özel bir tasarımla düzenlenmiştir.

Onun deyişiyle “Turing, tarihte ve ülkede bir ışıktı”. Bu güçlü ışığın kaynağı ise Çelik Gülersoy’un sevgi dolu erdemli yüreği, yılmaz iradesi ve eşsiz aklıydı. Bu güçlü ışık kaynağını, çok daha önemli eserler vereceği bir dönemde, yüreği ülke-doğa ve İstanbul sevgisi dolu, kafasında gerçekleştiremediği projelerinin hayalleriyle yitirdik.

Ruhu şâd, mekânı cennet olsun, ışıklar içinde uyusun…

Mehmet Cemal Beşkardeş,
TURİNG Kurumu Eski Onur Kurulu Üyesi

M. Cemal Beşkardeş/KÖPRÜ

Mehmet Cemal BEŞKARDEŞ /kentekrani

Youtube Abone Olmak İçin Tıklayınız

www.kentekrani.com 6 Temmuz 2023

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Çelik Gülersoy’un Vefatından sonra hakkında yayınlananlar (6.7.2003 - )

Köpüklü, Mehmet: “Çelik Gülersoy'un mirası mahkemelik”.